اختلافات در کابینه نتانیاهو رو به افزایش است

به گزارش­ سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ آقای منصور براتی با حضور در برنامه «جهان امروز» سه شنبه شب شبکه خبر با موضوع «انحلال کابینه جنگ رژیم صهیونیستی» به پرسش‌ها در این باره، پاسخ داد. متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:

سؤال: انحلال کابینه جنگ رژیم صهیونیستی مهم‌ترین تحول شاید حتی بگوییم به لحاظ سیاسی از مهم‌ترین تحولات رژیم صهیونیستی از هفت اکتبر تا حالا بوده، درست است؟
براتی: بله؛ همین طور است، با توجه به وضعیتی که در فضای داخلی اسرائیل وجود داشته در این مدت و اگر برگردیم به قبل از جنگ، آن دو قطبی که شکل گرفته بود و بعد برای ترمیم این دو قطبی بعد از آغاز جنگ کابینه جنگی تشکیل شده بود و تا حدی توانسته بود این انسجام سیاسی را برگرداند، حالا با انحلال آن ما شاهد این هستیم که داریم دوباره بر‌می‌گردیم به قبل از شرایط جدیدتر.

سؤال: اساساً نتانیاهو با چه ذهنیتی بعد از هفت اکتبر آمد «بنی گانتس» را که از معارضین و مخالفین خودش بود دعوت کرد، بنی گانتس هم پذیرفت، وارد کابینه شد و خواستند این طور جنگ را اداره کنند؟
براتی: قبل از آغاز جنگ، از آغاز سال ۲۰۲۳ میلادی که نتانیاهو برگشت به قدرت بعد از پیروزی در انتخابات، طرحی را خواست تصویب کند تحت عنوان اصلاحات قضایی و جامعه اسرائیل واکنش بسیار شدیدی نسبت به این طرح نشان داد.

سؤال: همان طرحی که اختیارات نتانیاهو را افزایش می‌داد؟
براتی: افزایش می‌داد، اختیارات دیوان عالی را کم می‌کرد. از روز اول ژانویه ۲۰۲۳ دولت نتانیاهو به قدرت رسید. روز هفتم ژانویه اعتراضات علیه این طرح آغاز شد. ۳۹ هفته به طول انجامید اعتراضات، در بعضی از روز‌ها ۷۰۰ هزار نفر در سراسر شهر‌های مختلف در اسرائیل اعتراض کرده بودند که این رقم؛ رقم قابل توجهی است با توجه به جمعیت حدود ۱۰ میلیونی اسرائیل و این ۳۹ هفته دقیقاً تا روز ششم اکتبر ۲۰۲۳ طول کشید، یعنی یک روز قبل از آغاز جنگ. با شروع جنگ، وضعیت اسرائیل از نظر اجتماعی و سیاسی در یک دو قطبی بسیار شدیدی قرار داشت و اساساً انسجامی وجود نداشت. انسجام سیاسی دیده نمی‌شد، اعتراضات بسیار شدید بود. در نتیجه آغاز جنگ، اعتراضات موقتاً به پایان رسید، چون یک تهدید موجودیتی در روز‌های هفتم و هشتم اکتبر مجدداً داشت از طریق حمله گروه‌های مقاومت فلسطینی، اسرائیل را تهدید می‌کرد.

سؤال: یعنی مخالفان نتانیاهو هم این احساس را داشتند که کل اسرائیل در خطر است؟
براتی: دقیقاً، به خاطر همین «گانتس» که در جریان همین تحولات اعتراضات خیلی محبوب شده بود و در جامعه محبوبیت بسیار زیادی را به‌دست آورده بود، در نظرسنجی‌ها حزب اول شده بود، اگرچه در انتخابات قبلی، چند ماه قبل فقط ۱۲ کرسی به‌دست آورده بود و حزب نتانیاهو تبدیل شده به حزب دوم. با آغاز جنگ، این وضعیت تشدید شد و گانتس خیلی محبوبیتش بیشتر شد به علت آن سابقه نظامی که دارد و فرمانده کل ارتش هم بوده و جایگاه نتانیاهو از آن هم بیشتر دچار تزلزل و دچار کسری مشروعیت شد. 

سؤال: یعنی با حمله هفت اکتبر، محبوبیت بنی‌گانتس افزایش پیدا کرد و نتانیاهو؛ سقوط.
براتی: بسیار، بله کاملاً درست است. به همین دلیل بود که نتانیاهو از مخالفان خود کمک خواست و گانتس این را پذیرفت.

سؤال: کار هوشمندانه‌ای هم به نظر نتانیاهو کرد، یعنی اگر حتی بنی‌گانتس قبول نمی‌کرد وارد کابینه جنگ و تصمیم‌گیری‌های مهم شود، در آینده می‌توانست مورد سرزنش قرار بگیرد که در یک نقطه مهم اسرائیل را رها کرده است.
براتی: بله و گانتس با این شرط که باید یک کابینه کوچک تحت عنوان کابینه جنگی تشکیل شود و تمامی تصمیمات درباره جنگ و مدیریت جنگ را این کابینه بگیرد، یعنی آن کابینه اصلی که کابینه عادی است، مجزا شود و نتواند تصمیم بگیرد. این کابینه تشکیل شد و حدود ۹ ماه از روز دوازدهم اکتبر ۲۰۲۳ تشکیل شد و همین چند روز پیش با خروج گانتس و آیزنکوت که هم‌حزبی گانتس است، کاملاَ بی‌معنی شد و الان نتانیاهو برای این که یکی از وزرای راست افراطی؛ بن گویر درخواست کرده بود که عضو کابینه جنگ شود، برای این که نخواهد ایشان را عضو کابینه کند، اعلام کرد که کابینه جنگی را منحل کرده است. مسئله‌ای که وجود دارد؛ این که چه چیزی قرار است جایگزین آن شود، بحث دیگری است.

سؤال: انحلال این کابینه جنگ با در نظر گرفتن این که هم بنی‌گانتس و هم نتانیاهو وقتی عضو کابینه جنگ بودند، اهداف جنگ را اعلام می‌کردند؛ می‌گفتند هدف نابودی حماس و آزادی گروگان‌ها به تعبیر خودشان اسرا از طریق جنگ است. این اهداف محقق نشد و بعد از ۹ ماه کل کابینه منحل و بنی‌گانتس هم خارج شد. این چه پیام و معنایی دارد؟
براتی: از همان وقت، ابتدا هم معلوم بود که نتانیاهو و گانتس نمی‌توانند در بلندمدت باهم کار کنند و آن همکاری آنها یک استثناء است و به خاطر شرایط جنگی اسرائیل است که مجبور بودند با هم همکاری کنند. یک بار دیگر هم باهم در سال ۲۰۲۰ آمدند یک کابینه‌ای را تشکیل دادند که اسم آن را گذاشته بودند وحدت ملی تا مبارزه کنند با همه‌گیری کرونا که بسیار شرایط وخیمی را در اسرائیل رقم زده بود و آن هم هشت ماه بیشتر دوام نیاورد. به دلیل چه؟ به این دلیل که اساساً ترکیب کابینه نتانیاهو و مدل رفتار سیاسی نتانیاهو به نحوی است که همه را قربانی خود می‌کند و خیلی از تصمیمات را اجازه نمی‌دهد که دیگران در گرفتن آن شرکت داشته باشند و حضور شخصیت‌های راست افراطی در کابینه نتانیاهو، حالا آن در کابینه عمومی، در حقیقت مسیر سیاست‌گذاری را به سمتی می‌برد که آن نگاه نسبتاً میانه‌ای که گانتس داشت اساساً نمی‌توانست همکاری خودش را ادامه دهد با این کابینه.

سؤال: این که برای آن پرونده‌های مهم؛ مثلاً بحث مذاکرات؛ هنوز هم مشخص نیست که دقیقاً راهبرد رژیم صهیونیستی برای مذاکرات چیست. این هم از موارد اختلافی داخل همین کابینه بود؟
براتی: بله، شش مورد اساساً اختلافات گانتس و نتانیاهو بود که ایشان تأکید کرد در همان نطقی که داشت در چند روز قبل از استعفا دادنش، مشروط کرد ادامه حضورش را به این که در مورد این شش مورد تصمیم‌گیری شود؛ یکی همین توافق بر سر آزادی اسرا یا گروگان‌ها بود در ازای یک آتش‌بس؛ چه دائمی و چه موقت. یک مسئله دیگر که اختلاف داشتند؛ سربازی رفتن آن مذهبی‌ها؛ حَریدی‌هایی بود که هم ائتلاف هستند با نتانیاهو و رأیشان را نیاز دارد و وضعیت ارتش اسرائیل از این بابت به شدت تحت فشار است. حدود ۳۰۰ هزار نفر را ارتش اسرائیل نیاز دارد که با توجه به این که اینها مشارکت نمی‌کنند در کار نظامی و ارتش، فشار زیادی به آن نیرو‌های ذخیره ارتش اسرائیل می‌آید. یکی دیگر از موضوعات؛ همان موضوع مقابله با حماس در غزه بود، یکی دیگر از موضوعات؛ مسئله توافقِ شناسایی و صلح با عربستان سعودی بود که گانتس خواسته بود در مورد این شش مورد تصمیم‌گیری قاطع شود، اساساً آن ترکیب کابینه نتانیاهو به او اجازه نمی‌داد در این مورد تصمیم بگیرد. چرا؟ افرادی مثل بن‌گویر و استموتریچ که جناح راست افراطی اسرائیل را تشکیل می‌دهند، اعلام کردند که اگر توافق آتش بس برقرار شود، قبل از این که کاملاً رفح به اشغال اسرائیل در بیاید، از کابینه خارج می‌شوند و کابینه از بین می‌رود، برای همین نتانیاهو یک چنین توانمندی را با وجود این ترکیب ندارد که وارد این بحث کند. 

سؤال: این بحث را بخواهیم جمع بندی کنیم، علت انحلال کابینه این است که متغیر‌های مختلفی که وجود دارد، امکان تصمیم‌گیری درباره مسائل اصلی جنگ را از سران تل‌آویو گرفته است، نمی‌توانند تصمیم‌گیری کنند، این سیستم ناکارآمد بود و کنار رفت.
براتی: تضاد‌های زیادی بین اینها بود، اختلافات زیادی که بینشان بود و مسائل را به صورت مختلفی می‌دیدند، اصلاً نمی‌توانستند در مورد موضوعات؛ به یک نتیجه واحد برسند.

سؤال: بعد از انحلال کابینه، این چند روز احساس می‌شود که اختلافات بیشتر شده، آخرین مورد جالبش هم اظهار نظر نایب رئیس کنست بوده، یک تعبیر عجیبی به کار برده بود و جالب است درباره کسانی که در سرزمین‌های اشغالی تظاهرات و اعتراض می‌کنند و خواهان توافق هستند با حماس. گفته بود حماس دو بازو دارد؛ یکی همان مبارزانش هستند بازوی دومش؛ همین اسرائیلی‌هایی هستند که در خیابان‌ها اعتراض می‌کنند. این حرف واکنش شدید بنی‌گانتس را که تازه از کابینه جنگ خارج شده به دنبال داشت و از نتانیاهو خواسته است که برکنارش کند، حالا بنی‌گانتس که در گذشته مخالف نتانیاهو بود، ۹ ماه همراهش بود، نمی‌توانست آن قدر با او مخالفت کند، الان که خارج شده و دیگر فضای عمومی اسرائیل را می‌تواند در دست بگیرد، چه عواقبی می‌تواند در صحنه داخل رژیم صهیونیستی داشته باشد؟
براتی: مسئله‌ای که می‌توانیم به آن تأکید کنیم؛ این است که حضور گانتس در کابینه جنگی؛ یک موهبت بزرگی برای نتانیاهو بود، در آن دوره، به خصوص اوایل جنگ که وضعیت مشروعیت نتانیاهو خیلی فاجعه بار بود و نمی‌توانست ادامه دهد، بیش از ۸۰ درصد جامعه اعلام می‌کردند که نتانیاهو باید استعفا دهد و مسئولیت این شکست در هفتم اکتبر بر عهده نتانیاهو است، توانست آن روز‌های بسیار بحرانی را با حضور، مشروعیت و محبوبیتی که گانتس در جامعه داشت، عبور کند، پشت گانتس پنهان شود و تا حدی از این زمان عبور کند. حالا با خروج گانتس؛ سه تا چهار اتفاق می‌افتد. اولین اتفاقش این است که دیگر نمی‌تواند پشت گانتس پنهان شود و دیگر آن تهدید موجودیتی هم مثل روز‌های اول جنگ، چون اسرائیل را تهدید نمی‌کند، الان معترضین جرأت بیشتری پیدا کردند و بیایند دوباره اعتراضات را آغاز کنند. خروج گانتس هم خود به خود به جامعه این نشانه را داد که وقت تشدید اعتراضات است. اولاً اعتراضات تشدید خواهد شد، بیشتر از این هم خواهد شد. رئیس اتحادیه کارگری اسرائیل که در اسرائیل بسیار قدرتمند است، اعلام کرده بود چند ماه پیش که اگر بعد از جنگ نتانیاهو حاضر به استعفا و برگزاری انتخابات زودهنگام نشود، ما در اتحادیه کارگری، اعلام اعتصاب می‌کنیم. ممکن است که شیب تحولات به این سمت هم برود. تحول دوم که باید منتظرش باشیم، این است که اختلافات بین ارتش اسرائیل و کابینه نتانیاهو هم بیشتر خواهد شد؛ به دلیل آن سابقه نظامی بسیار زیاد گانتس و آیزنکوت که در این کابینه جنگی بودند و خودشان هر دو فرمانده کل ارتش بودند، ارتشی‌ها آن اختلافاتی که با نتانیاهو داشتند و در دوره آن اعتراضات قضایی هم خیلی دچار دو دستگی شده بودند، ارتش اسرائیل هم این اتفاق برایش افتاده بود، تا حدی این شکاف پنهان و پوشیده شده بود. حالا با نبودن گانتس و آیزنکوت، این شکاف بیشتر خود را نشان می‌دهد. تمرد می‌بینیم بین نظامیان اسرائیلی و دیدیم که مثلاً در بعضی موارد، عملیات‌هایی را انجام دادند که نتانیاهو و گالانت وزیر جنگ اسرائیل خبر و اطلاع نداشتند از آن. به نظر می‌رسد این شکاف بیشتر شود.

سؤال: فکر کنم سه تا چهار روز پیش هم یک مورد داشتیم که فرماندهان نظامی بدون هماهنگی سران سیاسی مثلاً تصمیم گرفته بودند که حملات را در رفح متوقف کنند بعد از آن ماجرایی که حماس یک نفربر صهیونیست را زد و هشت صهیونیست در داخل آن سوختند.
براتی: بله همین طور است. برداشت من این است که این اختلافات بین ارتش اسرائیل و نتانیاهو و کابینه بسیار بیشتر از قبل خواهد شد و این اختلافات به رسانه‌ها خواهد کشید. یک تأثیر دیگر هم دارد که قابل توجه است؛ افزایش اختلافات بین متحدان غربی اسرائیل و کابینه نتانیاهو است. با حضور گانتس و آیزنکوت که آدم‌ها و سیاستمدار‌های میانه‌رویی به حساب می‌آیند، این اختلافات اتحادیه اروپا و دولت بایدن با کابینه نتانیاهو خیلی کمتر ظهور و بروز پیدا می‌کرد با وجود این که اختلاف داشتند و خیلی از آنها به رسانه‌ها کشیده می‌شد. حالا این اختلاف خیلی بیشتر خواهد شد و خیلی واضح‌تر آن را در هفته‌های آینده خواهیم دید.