سهم ۳۰ درصدی استان فارس از صادرات محصولات کشاورزی کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقایان غلامرضا توکل شوریجه، رئیس مجمع نمایندگان استان فارس، محسن پاپری زارعی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس و آقای محمدصادق حمیدیان جهرمی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان فارس با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، چشم انداز توسعه استان فارس بر اساس اسناد بالادستی را بررسی کردند و به پرسش‌ها در این باره پاسخ دادند.

متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

سؤال: آقای پاپری زارعی، یک دورنمایی از مزیت‌های استان فارس ارائه بدهید؟

پاپری زارعی: استان فارس از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب کشور قرار دارد با جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر که تقریباً چهارمین استان پرجمعیت کشور است. از لحاظ وسعت ۱۳۳ هزار مترمربع وسعت دارد که از لحاظ وسعت هم استان چهارم کشور است. ۵ و ۹ دهم جمعیت کشور را در خودش جای داده است و ۷ و نیم درصد از وسعت کشور را هم دارا است. استانی است که با ۳۷ شهرستان و ۹۷ بخش به صورت ۲۶ شهر تقریباً بیشترین تقسیمات کشوری را در بین استان‌های کشور به خودش اختصاص داده است. استان فارس از هر چهار بخش توسعه دارای ظرفیت‌های بی بدیلی است. تقریباً در حوزه کشاورزی، در بخشی از زیربخش‌های کشاورزی رتبه یک تا سه کشور را دارا است. در حوزه معدن، دارای رتبه سوم کشور است. در حوزه خدمات هم استان بی بدیلی است مخصوصاً زیربخش سلامت و زیربخش گردشگری تقریباً ۷ و نیم درصد از جاذبه‌های گردشگری کشور در استان فارس است. قطب سلامت جنوب کشور و بعضاً کشور‌های حوزه خلیج فارس شهر شیراز است. قطب صنایع با فناوری بالای های تک است، آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای و صنایع الکترونیک، ظرفیت‌های این چنینی را استان فارس در خودش جای داده است. از لحاظ چالش هم یکسری چالش‌ها و تهدیداتی استان فارس را تحت تأثیر قرار داده است. سهم استان فارس در اقتصاد کشور سهم پایینی است، تقریباً ۴ و یک صدم تولید ناخالص داخلی کشور با جایگاه ششم استان فارس به خودش اختصاص داده است. اگر وارد سرانه تولید ناخالص داخلی شویم در جایگاه ۱۶ است. در حوزه مشارکت اقتصادی شرایط استان فارس شرایط مناسبی نیست. تهدید‌هایی مثل خشکسالی و فرونشست و گردوغبار استان فارس را تحت الشعاع قرار داده است. یکسری چالش‌های دیگر هم است که در طول صحبت‌ها عرض می‌کنم.

سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، نگاهتان به مزیت‌ها و فرصت‌ها و چالش‌های استان فارس را بفرمایید؟

حمیدیان جهرمی: استان فارس به لحاظ پتانسیل از معدود استان‌هایی است که هم به شرایط آب و هوایی در هر لحظه چهار فصل، به لحاظ تعداد بنا‌های تاریخی ثبت ملی و ثبت بین المللی تقریباً رتبه اول کشور را دارد و به لحاظ پتانسیل‌های معدنی رتبه چهارم کشور را دارد. به لحاظ ذخیره سرمایه انسانی جزو استان‌های اول است؛ بنابراین آنچه که ما در اقتصاد استان شاهد آن هستیم، زیبنده و خوب برای استان نیست با این پتانسیل ها.

سؤال: آقای توکل شوریجه، استان فارس ۱۸ نماینده دارد، نگاه تان را به مزیت‌ها و چالش‌های استان بفرمایید؟

توکل شوریجه: استان فارس چهار فصل است، اگر ایران چهار فصل است، استان فارس یک ایران کوچک است به لحاظ اینکه در تمام زمینه‌ها حرف برای گفتن داریم، کار کرده‌ایم، همینطور به لحاظ صنعت، علم و دانش و فرهنگ و اقتصاد، مواردی که مؤلفه‌های پیشرفت هر کشور و هر شهر و دیار است، پیشرفت داشته‌ایم. اما در این زمینه یکسری مسائل و مشکلات هم است که صحبت خواهم کرد.

سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، آقای پاپری زارعی اشاره کردند که تولید این استان در حد خودش نیست و حتی تولید سرانه آن در بین استان‌ها رتبه ۱۶ را دارد. چرا این ظرفیت‌ها به تولید نمی‌رسد یا کم می‌رسد؟

حمیدیان جهرمی: اگر یک نیم نگاهی کنیم به نسبت جی دی پی استان در جی دی پی کشور، متوجه می‌شویم که این عدد به نرخ جاری از ۴ و ۶ دهم درصد کشور به رقمی نزدیک به ۳ و ۶ دهم درصد سقوط کرده است تحت یک دوره ۲۰ ساله. دو دلیل اساسی در استان فارس وجود دارد که ما این نرخ را شاهد هستیم، یک رژیم حاکم بر اقتصاد استان که بیشتر در حوزه کشاورزی بوده است هرچند که سهم آن هم از ۲۵ درصد به ۱۷ درصد کاهش پیدا کرده است، عمدتاً به دلیل خشکسالی و مشکلات آب و هوایی که داشته‌ایم. به نظر می‌رسد که کم لطفی دولت‌ها در توسعه سرمایه گذاری در استان فارس مزید بر علت بوده است. رژیم ما از کشاورزی باید تغییر کند و به سمت صنعتی شدن برویم و صنعت ما کجا‌ها می‌تواند خودش را نشان بدهد. در صنایع کانی غیر فلزی، در صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و از همه مهمتر صنایع پایین دست پتروشیمی.

سؤال: درخصوص کشاورزی سرمایه گذاری باید کجا انجام شود؟ اعتقاد دارید که افق توسعه استان باید با کشاورزی انجام شود؟

حمیدیان جهرمی: بخشی از افق کشاورزی یا افق اقتصادی استان در حوزه کشاورزی است. اما نه کشاورزی که با بهره وری پایین دارد انجام می‌شود. میزان مصرف آب به نسبت ماده خشک تولید شده در واحد، عدد مطلوبی نیست و بهره وری ما پایین است. به همت دوستان هفته گذشته جلسه‌ای با رئیس ملی و بهره وری داشتیم همین موضوعات را به تشریح مورد بررسی قرار داده‌ایم. ما باید در حوزه فناوری‌های نوین کشاورزی ورود کنیم، اما اشتباهی که دولت‌ها مرتکب شده‌اند، مثلاً در حوزه گلخانه مقیاس اقتصادی داریم، مقیاس اقتصادی را بنا به جهات سیاسی کنار گذاشته‌اند و به سراغ گلخانه‌های کوچک رفته‌اند.

سؤال: آقای پاپری زارعی، اینجا باید دولت سرمایه گذاری کند برای بهبود راندمان آب در بخش کشاورزی یا خود کشاورز باید این کار را کند؟

پاپری زارعی: یک توضیح کلی در رابطه با بخش کشاورزی کشور و استان بدهم. خشکسالی و کاهش بیلان آب‌های سطحی و زیرسطحی یک بحران جدی را در حوزه آب ایجاد کرده است از جمله آب مصرفی در کشاورزی که بیش از ۸۰ درصد از آب کشور را در حوزه کشاورزی است. ما موضوع اشتغال و ارزش افزوده بخش کشاورزی را احصاء کرده‌ایم و دیدیم در یک بازه زمانی ۱۰ ساله، هم سهم اشتغال کشاورزی در استان کاهش پیدا کرده است و هم سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی که متأثر همین مواردی بود که عرض کردیم. آمدیم کلان استان را با کشور مقایسه کردیم و دیدیم که سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان ۸ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی را در استان از کل ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور در استان داریم در صورتی که ۹ و نیم آب حوزه کشاورزی را داریم مصرف می‌کنیم. استان‌های دیگر کشور هم از این قاعده مستثنی نیستند. از این ۸ درصد ارزش افزوده کل بخش کشاورزی را استان فارس دارد، این عدد را در مصرف انرژی دارد. این یعنی بهره وری منفی، یعنی اینکه ما بحران جدی داریم.

سؤال: سرمایه گذاری برای بهبود تأمین آب و برق و بهبود راندمان؟

پاپری زارعی: بهره وری در این حوزه بسیار پایین است، توان اکولوژیک دشت‌های ما به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است، حتی کل کشور، ما دومین استان از لحاظ وسعت فرونشست بعد از مشهد هستیم. وزارت جهاد کشاورزی در تعیین الگوی کشت نباید بیشتر از این درنگ کند، هم برنامه‌های توسعه و هم سیاست‌های کلی نظام و همه و همه مکلف کرده‌اند که وزارت کشاورزی الگوی کشت تعیین کند.

سؤال: آقای توکل شوریجه، شما در مجلس با ۱۸ نماینده الگوی کشت استان را پیگیری کرده‌اید؟

توکل شوریجه: بله. با توجه به اینکه استان می‌گوییم ۱۰۰ درصد کشاورزی است، ۱۰۰ درصد هم صنعتی است. هر دو به اتفاق دو بال توسعه و پیشرفت و آبادانی استان که باید در کنار هم باشد برای اینکه به این مهم برسیم، به هر طریق ممکن اصلاح الگوی کشت باید در دستور کار باشد. خیلی از جا‌ها الان به لحاظ تولید محصولات زراعی در ایران رتبه ممتاز داریم. محصولات واقعی در خیلی از موارد رتبه اول را دارد، همینطور زیرمجموعه‌های کشاورزی. اما اینکه چه کار کنیم یکسری کم لطفی‌ها است، یکسری بهره وری مدیریت منابع آب و خاک است، هدر رفت آب است، پرتی آب است و غنای خاکی که داریم از دست می‌دهیم. برای اینها باید حمایت‌های دولتی شامل حال آنها شود، هم کشاورز و هم دولت. این چیزی نیست که فرهنگ سازی کنیم، فرهنگ سازی کشاورزی با شرکت‌های دانش بنیان به طریقی که عزیزانی که کشاورز هستند امروز بیایند فرهنگ سازی شود، توجیه شوند، آموزش ببینند پای کار بیایند و همه کمک کنند.

سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، الان استان فارس در چه محصولات کشاورزی مزیت دارد؟

حمیدیان جهرمی: در محصولات باغی، خرما، مرکبات و انجیر مزیت رقابتی بین المللی داریم. ۹۲ درصد از انجیر خشک عرضه شده در بازار‌های جهانی در شهرستان‌های استهبان، جهرم، نی ریز و کازرون تولید می‌شود. عدد بسیار قابل توجهی است، بازار‌های هدف هم خوب شناخته‌اند و دارد صادرات اتفاق می‌افتد.

سؤال: آقای پاپری زارعی، میزان صادرات استان را بفرمایید؟

پاپری زارعی: آقای حمیدیان به عنوان بخش خصوصی عدد دقیق را دارند.

سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، بفرمایید؟

حمیدیان جهرمی: جمع کل ظرفیت صادراتی استان در سال گذشته ۳ و ۲ دهم میلیارد دلار بوده است. عمدتاً غیرنفتی است و رتبه اول صادرات شمش آلومینیوم را داریم، شمش آهن را داریم. ۳۰ درصد از حجم صادرات محصولات کشاورزی کشور از استان فارس اتفاق می‌افتد، عدد بسیار بزرگی است. دلیل استقرار صادرکنندگان محصولات کشاورزی در کشور که عمدتاً پایگاه در کشور‌های حوزه خلیج فارس دارد.

سؤال: صادرات افزایش هم داشته است؟

حمیدیان جهرمی: صادرات به لحاظ وزنی و به لحاظ ریالی، تلاش ما این بوده است که طی دوره گذشته نسبت وزن به ارزش را کاهش می‌دهیم. یعنی کالا‌هایی با ارزش بیشتر صادر کنیم. در بعضی از جنبه‌ها موفق بوده‌ایم.

سؤال: پس چطور می‌شود تولید کشاورزی کاهش پیدا کند، اما صادرات کشاورزی افزایش پیدا کند؟

حمیدیان جهرمی: همین است ما تولید را روی وزن انجام می‌دهیم، صادرات را روی ارزش. اگر بگویم امروز یکی از محصولات خوبی که استان فارس تولید می‌کند، زعفران است، آیا شما می‌پذیرید. زعفرانی که بدون احتیاج به آب جایگزین کشت‌های پرآب برای ما شده‌اند.

سؤال: چطور می‌شود از ظرفیت و مزیت بخش کشاورزی که موارد و مصداق‌های آن را گفتند بتوانیم بیشتر استفاده کنیم، رقم ۳ و ۲ دهم صادرات رقم خوبی برای استان است؟

حمیدیان جهرمی: ۳ و ۲ دهم میلیارد در مقابل صادرات کل کشور حتی با تناسب وسعت سرزمین ما هم عدد کوچکی است. این عدد کل صادرات ما است.

سؤال: آقای پاپری زارعی، چه کاری می‌شود کرد، چه مانعی را باید برداشت، سازمان برنامه باید چه مقدراتی را ایجاد کند؟

پاپری زارعی: با چالش‌هایی که رو به روی بخش کشاورزی است، متاسفانه بخشی از بیکاران این حوزه را که عموما در حواشی شهر‌ها اسکان پیدا می‌کنند و شغل‌های کاذب دارند باید ساماندهی کرده و ارزش افزوده این بخش را هم باید جبران کنیم و این در قدم اول. این را ما یک برنامه مدونی در الگوی توسعه استان داریم که بار بخش کشاورزی باید شیفت دهیم با یک شیب ملایم با یک برنامه میان مدت به سمت سه بخش دیگر صنعت، معدن و خدمات. با توجه به مشکلاتی که عمده اش در حوزه ناترازی انرژی است من از صنعت و معدن عبور می‌کنم اما، چون ظرفیت بسیار بالای استان فارس در حوزه خدمات دارد، باید شیفت دهیم هم ارزش افزوده و هم که بیکاران بخش کشاورزی را به این سمت. برای این که شرایط کشاورزی را از این وضعیت خارج کنیم، دو سه تا موضوع اتفاق بیافتد، یک الگوی مصرف آب نهادینه و اصلاح شود.

سوال: اول الگوی کشت را جناب توکل پیگیری کنند؟

زارعی: الگوی کشت در پایلوت استانی نمی‌گنجد حتما سیاست باید ملی باشد، اصلا در پایلوت استانی نمی‌شود.

سوال: اما برش استانی هم دارد؟

زارعی: سیاست گذاری کلی کشورست و پایلوت استان برش دارد و ابلاغ شود. در قدم بعد باید به سمت افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق اصلاح نژاد و قدم بعد از آن ایجاد چرخه ارزش یا زنجیره ارزش کلیه محصولات کشاورزی.

سوال: صنایع تبدیلی در استان پا گرفته است؟

زارعی: استهبان که معدن انجیرستان دیم دنیاست و بی بدیل است باید صفر تا صد زنجیره ارزش آن در خود استان و خود کشور اتفاق بیافتد که ما با قیمت نهایی بتوانیم این انجیر را صادر کنیم. همین را در بحث دام و در گوشت و عسل و موارد این چنین و محصولات باغی.

سوال: تکمیل زنجیره ارزش و مزیت‌های کشاورزی و افزایش بهره وری آب؟

توکل: با توجه به مسائل و مشکلاتی که در حوزه کشاورزی است به ویژه منابع آب از این مسائل و مشکلاتی که داریم کاهش سطح زیرکشت داریم، فرونشست‌ها داریم و مسائل و مشکلاتی که است، اصلاح الگوی کشت داریم و دست آن دلال‌ها، بازاریابی‌های مان طوری باشد که دست دلال‌ها را کوتاه و قطع کنیم. کشاورزی که یک سال زحمت می‌کشد یا یک دوره سه چهار ماهه زحمت می‌کشد و محصولش از داشت و کاشت و برداشت تمام می‌شود. یک شبه دلال و واسطه بلا استثناء اندازه سه برابر زحمت یک ساله یا سه برابر زحمت سه ماهه کشاورز به جیب می‌زند که باید اصلاح شود و نظارت و کنترل باشد.

سوال: مزیت بعدی استان که معدن است و بعد هم سراغ گردشگری برویم، یکی دو تا شاخص عرض کنم، استان فارس در شاغلان بخش معدن رتبه نه کشور را دارد و در تعداد معادن در حال بهره برداری در کشور رتبه سه دارد. این نشان می‌دهد که استان، استان معدن خیزی است و باید بیشتر توجه شود. به این آمار دقت کنید سرانه ارزش تولیدات معادن در حال بهره برداری رتبه ۲۳ دارد یعنی خام فروشی می‌کند، سرانه ارزش تولیدات معدنی این یعنی دقیقا خام فروشی صورت می‌گیرد، معدن زیاد داریم ولی از آن طرف فقدان زنجیره ارزش افزوده مشاهده می‌شود؟ آقای حمیدیان شما شروع کنید که چرا این اتفاق افتاده است؟

حمیدیان: من یک جمله معترضه به فرمایش شما عرض کنم، معادن به تعدادشان قابل مقایسه با هم نیستند به کیفیت و نوع ماده معدنی باید مورد ارزیابی قرار بگیرند. ما در کشور یک زنجیره کمربند معدنی داریم به عنوان کمربند سیرجان - سنندج به عرض حدود شصت کیلومتر قطعی وسط بیست کیلومتر در حواشی و در کنار گنبد‌های نمکی ما معادن فلزی را می‌بینیم. قسمتی از این کمربند از استان فارس ردشده و معادن فلزی را آن جا داریم، منتها قسمت عمده استان فارس در حوزه کانی‌های غیرفلزی است.

سوال: مثل؟

حمیدیان: مثل خاک نسوز که بزرگترین معدن خاک نسوز آسیا را داریم، خاک نسوز استقلال آباده، یا در حوزه سنگ‌های تزئینی که مجتمع معادن سنگ دهبید که به نوبه خودش در دنیا بی نظیرست و یا مجتمع سنگ چینی نیریز داریم که یک سنگ سفید بسیار خوبی دارد. در اقصی نقاط استان، بوانات و در حریم شهر شیراز هم معادنی از گروه آهک‌ها داریم که قرار گرفتند. به لحاظ تعداد کارخانه‌های تبدیلی، کارخانه‌هایی که در استان فارس قرار دارند رتبه اول تمام کارخانه‌های ما در حوزه تبدیل کانی غیر فلزی است، رتبه دوم مان صنایع غذایی است که در آن حوزه اقدام کردیم و احتیاج به بازسازی و نوسازی کلیه خطوط تولید احساس می‌شود و تکنولوژی از نسل یک به تکنولوژی نسل سه در حوزه تبدیل مواد معدنی پیشرفت کند.

سوال: این‌ها باعث شده که ارزش افزوده؟

حمیدیان: یک مثال ساده، امروز سنگ ساختمانی با دستگاه‌های موجود در ضخامت دو سانتیمتر یعنی بیست میلیمتر برش بخورد ولی دستگاه‌های پیشرفته ایتالیایی یا حتی چینی این ضخامت را برده است در ۵ میلیمتر یعنی یک چهارم، هر یک واحد می‌تواند چهار برابر تولید کند که این قابل تامل است و یکی از واحد‌های بزرگ معدنی که در حوزه کانی فلزی کار می‌کند، کربنات سدیم کاوه است در منطقه فیروزآباد که یکی دو سال است صادراتش را افزایش داده و عدد خوبی در سهم صادراتی استان به وجود می‌آورد. امیدواریم بخش فرآوری معدن که جزو پتانسیل‌های قابل توجه در استان است، با سرمایه گذاری جدید مواجه شده، هرچند در حوزه تحریم‌ها مورد تاثیر قرارگرفته و ما شاهد حضور تکنولوژی‌های نسل سوم و چهارم در پتروشیمی و صنایع پایین دست بخش معدن در کشور نیستیم.

سوال: جناب توکل اهالی شیراز و استان فارس با کشور‌های حاشیه خلیج فارس قرابت‌هایی دارند، حتی تحریم هم شاید نتواند خیلی موثر واقع شود. در بخش معدن شما اگر نکته‌ای است بفرمایید؟

توکل: با توجه به این که استان فارس معین کشور‌های خلیج فارس است.

سوال: از قدیم بوده است؟

توکل: از قدیم تا به الان، پدری را قطعا دارد، در تمام زمینه ها، صنعت، کشاورزی و درمان و امروز صنعت هم در این زمینه قطعا به نظر من ما می‌توانیم ظرفیت و پتانسیل کشور‌های خلیج فارس در این زمینه داشته و خام فروشی نداشته باشیم و اطراف و اکناف استان فارس و ایران عزیز اسلامی الحمدالله معادنی که فرمایش دادند در دو سه تا شهرستان‌هایی که بودیم که بخواهیم به طریق اولی کار کنیم وضع به مراتب از این بهتر می‌شود.

سوال: در کشور خودمان بخش مسکن یک رکودی در ساخت و سازست، اما در کشور‌های حاشیه خلیج فارس بخش مسکن شان همین طور عربستان خیلی رشد می‌کند. این‌ها مصالح ساختمانی می‌توانند؟

توکل: سنگ‌ها را از سنگ نی ریز می‌آورند.

سوال: صادرات خوبی این جا دارد؟

حمیدیان: مواد اولیه بخش صنعت حرکت خوبی داریم، ۹ تا کارخانه فعال سیمان داریم که همه این‌ها کارصادرات به کشور‌های حوزه خلیج فارس را انجام می‌دهند، در حوزه صادرات بقیه مواد معدنی صادرات گچ و هم صادرات سنگ‌های تزئینی و اخیرا که با صادرات شمش آهن یا مقاطع فولادی داریم قسمتی از محصولات مورد نیاز صنعت ساختمان در کشور‌های حوزه خلیج فارس، منتهی یک نکته ظریفی وجود دارد که شرایط رقابتی با قیمت‌های پایینی که در برخی از کشور‌ها می‌آید که قابل رقابت هستند با ما جای تعمق دارد.

سوال: شما می‌توانید رقابت کنید، چون حمل و نقل مواد معدنی که رقم درشت آن در حمل و نقلش به این سادگی‌ها نیست و قطعا چین نمی‌تواند بیاید این جا سنگ بفروشد و اگر این کار را بکند من خیلی متاسف می‌شوم؟

حمیدیان: در کالا‌هایی که ارزش به وزن نسبت بالایی است قدرت رقابت نداریم.

سوال: در مصالح می‌شود این طور نباشد، در بخش معدن؟

پاپری زارعی: در حوزه معدن دو سه تا مشکل داریم، با توجه به این که افزایش افزوده بخش معدن در یک روند ده ساله کاهشی بوده و سهم اشتغالش هم باز به همین شکل. عمده معادن استان هم متاسفانه معادن شن و ماسه است. معادن سنگ‌های تزئینی مان هم به لحاظ مواردی که آقای حمیدیان فرمودند تکنولوژی قدیمی که وجود دارد و مسائل و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد متاسفانه نزدیک به ۹۰ تا ۹۱ درصد سنگ‌هایی که برداشت می‌شود دورریزست و نزدیک به ده درصد به کالا تبدیل می‌شود که می‌شود شمش‌ها و سنگ‌هایی که مورد مصرف داخلی و خارجی می‌رسد.

سوال: ۹۰ تا ۹۱ درصد خیلی بالاست؟

زارعی: خیلی بالاست، تکنولوژی قدیم این مجموعه معادن این اتفاق در آن رخ می‌دهد که با نوسازی این‌ها همین طور که دوستان گفتند می‌شود این مشکل را حل کرد و با تکمیل زنجیره ارزش و از این دورریز‌ها مصرفی که در صنعت ساختمان استفاده کرد در راستای ارزش افزوده بیشتر مورد استفاده قرار داد.

سوال: الان اشاره کردند که مثلا سنگ‌های فلزی و غیر فلزی، کانی‌ها شرایط خوبی است منتها آن سرمایه‌ای که لازمست برای تکمیل زنجیره و فناوری، فکر می‌کنید از کجا باید تامین شود؟

زارعی: سرمایه گذار باید انجام دهد، شمش آلومینیوم که در آلومینیوم جنوب تولید می‌شود، فرآوری‌های دیگری که از این شمش باید انجام شود و زنجیره‌ای که ذیل این است و باید سرمایه گذار بیاید و انجام دهد. متولی مجموعه صنعت، معدن و تجارت است و باید شرایط را با توجه به این که منطقی ویژه اقتصادی لامرد را هم داریم و کلیه زیرساخت‌ها را آماده کردیم، الان هستند شرکت‌هایی که آمدند در راستای این زنجیره‌ها کار می‌کنند و این موضوع قابل گسترش است.

سوال: چه تعداد معدن غیرفعال در استان است و از چقدر؟ البته این پاسخش در همان سمت استان است یعنی وزارت، مدیرکل صنعت، معدن تجارت استان فارس؟

زارعی: چیزی حول و حوش ۳۵۰ معدن فعال در استان داریم، غیرفعالش را نمی‌دانم. چیزی حدود ۳۵۰ معدن فعال در استان داریم.

توکل: غیر فعال‌ها برخی موانع و بحث استعلامی دارند، آن طور که باید و شاید جواب نداده است.

سوال: آقای حمیدیان خود بخش خصوصی توسعه کسب و کارش را انجام دهد، اگر فرض کنید که معدنی دارد بهره برداری می‌شود البته که باید این جا مسیر صادرات باز باشد و کشش بازار داخل به اندازه‌ای باشد که سودآور باشد و از سود آن سرمایه گذاری کنید و تسهیلات صندوق توسعه ملی و بانک‌ها بیاید در پشت کار، اما اصل ماجرا یک صنعت سودآوری مثل بخش معدن را خود فعالان باید توسعه دهند، غیر ازاین که نمی‌تواند باشد؟

حمیدیان: در حوزه سرمایه گذاری بحث رقابت مطرح است، من یک سوال از شما بپرسم، حاشیه سود بخش معدن در شرایط عالی در سود عملیاتی حول و حوش ۲۵ درصدست.

سوال: خیلی بالاترست در کدام معدن؟ مثلا سنگ آهن می‌گویید؟

حمیدیان: در همه معادن سنگ آهن در استان فقط هماتیت است و خیلی جزئی، سه چهارتا ذخیره خیلی خوب سنگ آهن مگنتی در حوزه چهارگانه محیط زیست است که بنا به.

سوال: شما می‌خواهید بگویید سود می‌رود ته زنجیره به جای سر زنجیره؟ این حرف درستی است؟

حمیدیان: منتها وقتی سکو‌های مالی در فرابورس ۴۷ درصد سود معاف از مالیات به یک سرمایه گذاری پرداخت می‌کنند در آن شرایط رقابتی هیچ ریسکی ندارد، مشکل تامین مالی و مالیات و کارگری ندارد، چطور سرمایه گذاری رقابت کند با ۴۷ درصد روی یک سکوی مالی.

سوال: شما باید بازار خارجی را که مثلا صادر می‌کنید و دلار ۹۰ هزار تومان را می‌فروشید و تبدیل می‌کنید؟

حمیدیان: شما برنامه مفصلی داشتید راجع به برگشت ارز حاصل از صادرات که حرف خودتان را نقض می‌کنید ما با دلار صد هزار تومان تولید کنیم و به بانک مرکزی با دلار هشتاد هزارتومان بفروشیم.

سوال: نه دیگر شما با ریال تولید صادراتی می‌کنید، ارز می‌آید تبدیل؟

حمیدیان: می‌فرمایید کدام تولید در کشور با ریال اتفاق می‌افتد؟

سوال: از زمین برمی دارید؟

حمیدیان: ماشین آلات وارداتی است.

سوال: یک بار سرمایه گذاری می‌شود و بعد بهره برداری؟

حمیدیان: صادرات می‌کنیم و صادرات انجام می‌شود ولی در شرایط رقابتی اقتصاد را باید آزاد بیینم یا بحث آسیب شناسی وجود دارد، نظریه دولت تکلیفش در این مملکت باید روشن باشد. دولت تا کجا در اقتصاد می‌خواهد.

سوال: این حرف درستی است، می‌گوید اگر می‌خواهید من صادر کنم و بیاورم و تبدیل کن، ول کن دستت از گلوی من بردار و این حرف درستی است؟

حمیدیان: والا بخش خصوصی در یک کلام نمی‌گوید دولت بیاید دست من را بگیرد که من سرمایه گذاری و کار کنم.‌ می‌گوید پای من را ول کن تا بروم کار کنم.

سوال: این حرف قشنگی شد.

توکل: البته معدن به معدن فرق می‌کند، از این که صنعت معدن یک اقدام دستوری برای قیمت‌ها داشته باشد این مانع است و باید صنعت و معدن بیاید پای کار و کنار این عزیزان که می‌خواهند کار کنند و دغدغه نداشته باشد و با همراهی و پشتیبانی عزیزانی که در راس هستند و مانع برای او ایجاد نکند.

سوال: این مزیت‌هایی که تا الان صحبت کردیم و بخش‌های تولیدی بودند کشاورزی، معدن و، اما یکی از مزیت‌های بی بدیل استان فارس خدمات است که هرچقدر کیفیت خدمات در استان بالاتر می‌رود مزیت آن بیشتر می‌شود. استان فارس الان قطب گردشگری سلامت است و مقدار یا تعداد دانشجویان نسبت به جمعیت خیلی بالاست. تعداد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با کیفیت خیلی بالاست و البته راجع به گردشگری و بهتر از استان فارس در گردشگری آقای پاپری سراغ ندارم که از که از چند هزار سال قبل دارد و شاعران معروف و معروف‌ترین شاعران این جا هستند و ادب و هنر، راجع به این آیا فکری کردید؟

پاپری زارعی: در بخش قبل شرایط مان به سمتی رفته است که هم در ارزش افزوده و هم در اشتغال دچار چالش شدیم، به ناچار باید شیفت پیدا کنیم که هم ارزش افزوده اش افزایش پیدا کرده است و شاه بیت بخش خدمات حوزه گردشگری و سلامت است. به یک ظرفیتی در استان فارس وجود دارد تحت عنوان گردشگری سلامت که از دیرباز بوده است و هم در کشور فارس و شهر شیراز قطب بوده است و هم در کاورکردن کشور‌های جنوبی مخصوصا کشور‌های حوزه خلیج فارس که یک سری اتفاقاتی در این حوزه بیافتد و یک سری اتفاقاتی که در حوزه گردشگری که استان فارس ظرفیت بی بدیلی به خودش اختصاص داده است هفت و نیم درصد جاذبه‌های گردشگری کشور. در همه حوزه‌های گردشگری و زیربخش‌های گردشگری از گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی و گردشگری سلامت و گردشگری فرهنگی و گردشگری طبیعی. یک پکیجی به خودش اختصاص داده است.

سوال: از درآمد ریالی یا ارزی استان دارید؟

زارعی: اهمیت گردشگری و سه بخش یکی بخش کشاورزی که وضعیت آن چیست و بحث صنعت و معدن ناترازی انرژی و یک سری استوپ‌هایی دراین حوزه‌ها وجود دارد، تنها جایی که این ارزش افزوده ایجاد کند حوزه خدمات و مخصوصا بخش گردشگری است که سند گردشگری یک سال مدام در استان مدیریت و برنامه ریزی به تفصیل عرض می‌کنم که سند گردشگری نوشتیم که همه زوایا را در نظر گرفته است.

سوال: در افق الان نگفتید که چقدر درآمد دارد استان از گردشگری؟

پاپری زارعی: درآمد در حوزه گردشگری نداریم، نمی‌دانیم حوزه گردشگری درآمدش چقدر است، در سند گردشگری یکی از موضوعاتی که دنبال هستیم یک بانک اطلاعاتی از گردشگران است که چه طیفی وارد کشورشدند، جوان هستند یا مونث یا مذکر هستند یا چه خواسته‌هایی دارند که برنامه ریزی انجام دهیم. رسما ندیدم، در برنامه ۵ ساله هفتم توسعه در پایان برنامه حدود ۱۶ میلیون گردشگر در کشور داشته باشیم که سهم استان فارس سه تا چهار میلیون نفر باید باشد.

سوال: بفرمایید درآمد چقدرست، ظرفیت چقدرست و موانع چیست؟

حمیدیان: در اقتصاد استان فارس سهم تولید ارزش افزوده را قیاس بگیریم، ده و نیم درصد ارزش افزوده کل استان در بخش صنعت و معدن است و ۱۷ درصد در بخش کشاورزی است و مستغلات و مسکن و این‌ها حدود ۱۵ درصد به خودش اختصاص می‌دهد و ۵۲ درصد بخش خدمات که دو و نیم درصد از ارزش افزوده در بخش گردشگری تولید می‌شود. این عدد در یک فرآیند ده ساله باید به حدود هفت و نیم درصد برسد و بزرگترین اتفاقی که می‌افتد، اتفاق اشتغال است. بخش صنعت و معدن ۱۵۵ هزار نفر شااغل بیمه شده در استان دارد. دولت با آن گستردگی ۱۴۴ هزار نفر کارمند رسمی و قراردادی در دولت داریم، بخش کشاورزی به تنهایی یک میلیون وهفتصد هزار نفر از این بخش ارتزاق می‌کنند. اگر وضعیت اقلیمی خدای نکرده به همین منوال جلو برود یک کاهش ده درصدی در ارتزاق از بخش کشاورزی داشته باشیم، عددش از شااغلین بخش صنعت و معدن و دولتی بیشترست و تنها جایی که کمک می‌کند به این داستان بخش گردشگری است.

سوال: مانعش چیست؟

حمیدیان: اگر بخواهیم اس دبلیو او تی آن را بررسی کنیم روی تحلیل وضعیت نقاط قوت مان وجود جاذبه‌های طبیعی و مذهبی و پتانسیل‌های درمانی و روی نقاط قوت مان است. نبود بازار بین المللی موثر، نبود امکان حمل و نقل بین المللی موثر و نبود زیرساخت‌های ناکافی در مناطق غیر مرکزی استان این‌ها جزو نقاط ضعف مان است. فرصت‌های پیش روی ما افزایش علاقه جهانی به آثار تاریخی ایران، افزایش به علاقه مکان‌های فرهنگی و این که توریسم داخلی چند سالی است که دارد رواج بیشتری پیدا می‌کند. درباره تهدید‌ها و بی ثباتی اقتصادی به ویژه نرخ ارز و عدم امکان جابه جایی پول بین کشور‌ها به طریق قانونی و مقررات سختگیرانه دولتی درباره جابه جایی ارز همراه مسافر و کاهش امنیت سرمایه گذاری در بخش خصوصی.

سوال: این‌ها بخشی مزیت است، این‌ها بعضی‌ها مزیت است، هر چقدر ما گردشگر بیاید و بخواهد پولش را تبدیل کند با نرخ بالاتر به نفعش است و گردشگری ایران برای او ارزان تمام می‌شود. استان هم در تعداد اقامتگاه ها، ۵۳۳ اقامتگاه دارد و رتبه اش هشت است در بین استان‌ها که مرکز آمار ایران این را می‌گوید در سال ۱۴۰۲ البته، فرمایش شما کامل شد؟

حمیدیان: آقای قالیباف یک تحقیق انجام شده است در مورد گردشگران کشور قطر، کسانی که از قطر خارج می‌شوند که حداقل موجودی که با خودشان حمل می‌کنند صد هزار دلارست در قالب یک کارت بانکی که یک مستر کارت یا ویزا کارت است؛ که وقتی می‌آید ایران نمی‌تواند استفاده کند، حمل و نقل بالای ۵ هزار دلار در کشور شرایط ویژه‌ای دارد.

سوال: این برای ایرانی هاست، برای خارجی ها؟ آن‌ها هر چقدر بیاورند دست شان درد نکند؟

حمیدیان: ما پیشنهاد دادیم که گفتیم بانک‌های ایرانی در حوزه خلیج فارس داریم که این امکان به وجود بیاورید که پول شان در اختیار بانک ایرانی قرار دهند و کارت ریالی به نرخ روز در اختیار باشد و بانک مرکزی با این موضوع موافقت نمی‌کند، چون می‌گوید نرخ جدیدی به نرخ‌های من اضافه می‌شود.

سوال: بانک مرکزی هر روز خودش دارد یک نرخ جدید درست می‌کند تالار دوم چیست؟

توکل: باتوجه به این که کل اماکنی که حالا گردشگری ما اصلا از تاریخی و فرهنگی است و از ادبی و زیارتی، سند افتخار ما هستند، بدون هزینه ما می‌توانیم آن ارز آوری برای کشور عزیزمان داشته باشیم و منطقه مان. اما این که چقدر مدیریت داریم، یکی از مسائل و مشکلات آن چالش مدیریتی نیروی ماهری است که باید آن جا انتقال دهد، فرهنگ و تاریخ و بتواند مسلط باشد بر زبان‌های خارجی به طریق اولی هم فرهنگ و تاریخ ما را بتواند تبیین کند که فردا آنها مبلغ باشند. دیگر مورد ما از آن گردشگری تعداد محور به سمت ارز محور برویم. با خدماتی که می‌دهیم، خدمات هم درخصوص بهداشت و درمان و آموزش و فرهنگ باشد. تنوع بخشی در این زمینه داشته باشیم که یک پک بسته عالی داشته باشیم تا در این زمینه بخواهیم تبیین کنیم، چون گردشگران فردا یک مبلغ برای ما در این زمینه هستند. درخصوص پرداخت‌های الکترونیکی با کارت‌های بین المللی با سیستم داخلی ما باید هماهنگ شود به طریقی که آنها بخواهند با کارت کار کنند و پولی را همراه نداشته باشند.

سؤال: این را پیگیری می‌کنید؟

توکل شوریجه: بله. با توجه به اینکه ما ۱۸ نفر نماینده هستیم، نماینده‌های استان فارس همه در صحن و کف مجلس و کمیسیون حرف برای گفتن دارند. ما چهار رئیس کمیسیون داریم، سه نائب رئیس داریم، دو دبیر داریم، یک سخنگو داریم. افراد مؤثر در همه کمیسیون‌ها داریم، یعنی عضو فعال و مؤثر در همه زمینه‌ها هستند، درکنار دولت در جهت اجرا و امید به خدا نسبت به برطرف کردن مسائل و مشکلات بخصوص استان فارس را اگرچه ما در خانه ملت هستیم، نسبت به ایران عزیز اسلامی در سطح بین المللی و در سطح ملی و در سطح استان و حوزه انتخابیه مان بلا استثناء همه درکنار هم هستیم برای پیشرفت و توسعه و عمران و آبادانی.

سؤال: مقام معظم رهبری سال ۱۳۸۷ به استان فارس تشریف آوردند نکته ایشان چه بود؟

توکل شوریجه: فارس در قله است.

سؤال: آقای پاپری زارعی، در مورد گردشگری هم یک فرمایش طلایی داشتند؟

پاپری زارعی: فرموده بودند ظرفیت‌های گردشگری استان فارس به اندازه‌ای است که استان فارس را از هر جهت می‌تواند بی نیاز کند.

سؤال: الان دیگر ما باید میوه فرمایش ایشان را در استان می‌چیدیم. باید دست به دست هم داد تا مشکلات برطرف شود. چند آمار بگویم در مورد برق، میزان برق تولیدی برق حرارتی حدود ۴ هزار مگاوات است و رتبه ۶ را دارد. مازاد برق را به شبکه می‌دهید؟

پاپری زارعی: در حوزه گردشگری اتفاقاتی که افتاده است را توضیح بدهم. فرمایش مقام معظم رهبری را فصل الخطاب قرار دادیم. دوم با توجه به مشکلاتی که در بخش‌های مختلف وجود داشت به سمت تهیه سند گردشگری رفتیم. گردشگری سلامت یکی از تهدید‌هایی که استان و کشور را تحت الشعاع قرار می‌دهد، خروج پزشکان و پرستاران است. مخصوصاً پزشکانی که پزشکان باتجربه‌ای هستند در استان فارس و عمدتاً به کشور‌های حوزه خلیج می‌روند و آنجا بیمارستان احداث می‌کنند. ما در طرح گردشگری هزار هکتار زمین که محصور هم شده است، در بهترین نقطه استان و شیراز است در جاده سپیدار به شهر سلامت اختصاص داده‌ایم. منطقه ویژه سلامت کرده‌ایم اما در سند گردشگری استان درخواست داده‌ایم که این منطقه آزاد سلامت شود. یعنی قانون منطقه آزاد بر این هزار هکتار حاکم شود، موضوع به آقای رئیس جمهور هم انتقال پیدا کرده است، ایشان هم موافق هستند که یک مناطقی را در کشور بعنوان منطقه ویژه سلامت راه اندازی شود. شهر سلامت یک موضوعی است که واقعاً شرایط بی بدیلی برای فارس و برای کشور رقم می‌زند. ۷۰ درصد از شهر سلامت اقامتی و تفریحی است و ۳۰ درصد آن درمانی است. یعنی یک نفر که می‌آید وارد شهر سلامت می‌شود، اول به لحاظ اینکه شرایط مناطق آزاد حاکم است، همه چیز با ارز خارجی است حتی برای دوره نقاهت هم برنامه ریزی کرده‌ایم. حتی برای چنج ویزای نیرو‌های کاری که در کشور‌های حوزه خلیج فارس هستند و نیاز دارند از کشور مقصد خارج شوند، برای کار‌های درمانی آنها روی اینها برنامه ریزی کرده‌ایم. در حوزه گردشگری مذهبی، تاریخی و فرهنگی هم یک حرکاتی انجام داده‌ایم و درخواست‌هایی داریم که بخشی از آنها انجام شده است. مثلاً ترمینال پرواز‌های خارجی فرودگاه شیراز که چهارمین فرودگاه بزرگ کشور بعد از مشهد و تهران و اصفهان است، ۲ و ۴ دهم همت در شورای اقتصاد برای تکمیل این پروژه اختصاص پیدا کرد، در روز دوشنبه اتفاق افتاد. یک نکته دیگر اینکه ما نیاز داریم آثار بی بدیل تاریخی و فرهنگی استان را از این شرایط خارج کنیم این است که تمامی این اماکن هیئت امنایی شود و درآمد آن به استان برگردد که در استان هزینه کنیم.

مجری: در بخش آماری استان نکته جالب دارد، متوسط هزینه‌های غیرخوراکی سالانه مردم فارس، ۱۷۷ میلیون تومان است، رتبه دو را دارد. این هزینه‌های غیرخوراکی شامل پوشاک و کفش و لوازم خانگی و بهداشت و رستوران و گردشگری است. این نشان می‌دهد که مردم شیراز و استان فارس خیلی شاد هستند.